“Thanh Hoa mạch núi cao vót, sông lớn lượn quanh, biển ở phía Đông, núi sông rất đẹp, là một chỗ đất có cảnh đẹp ở nơi xung yếu. Vẻ non sông tốt tươi chung đúc nên sinh ra nhiều bậc vương tướng, khí tinh hoa tụ họp lại, nảy ra nhiều văn nho. Đến những sản vật quý cũng khác mọi nơi. Bởi vì đất thiêng thì người giỏi nên nảy ra những bậc phi thường, vượng khí chung đúc nên xứng đáng đứng đầu cả nước.” (Lịch triều hiến chương loại chí - Phan Huy Chú).
“Kẻ sĩ chuộng văn học, trọng khí tiết. Đời nào cũng có anh tài phóng khoáng lỗi lạc, cũng là nhờ tinh túy núi sông hun đúc.” (Đại Nam nhất thống chí).
“Nhân kiệt địa linh thiên cổ tại
Cảnh thanh vật sắc tứ thời tân
Nhân trung cảnh, cảnh trung nhân
Nhân với cảnh tứ thời giai sinh sắc
Tam thập lục động thừa tuyên đệ nhất
Thanh Hoa nhân vật tối giai.”
(Thanh Hoa cảnh vật - Nguyễn Thượng Hiền).
Đất Thanh Hóa luôn là hậu cứ vững chắc để lui về giữ trong những thời khắc cam go của lịch sử, cũng là đất bản bộ xây dựng lực lượng, nơi khởi phát của những cuộc khởi nghĩa chống xâm lược. Đây cũng là vùng đất khởi phát nền khoa cử nước Nam với vị trạng nguyên đầu tiên và duy nhất làm đến chức tể tướng thời Đường (Khương Công Phụ).