Dự án trọng điểm: Vì sao chậm tiến độ?
Với số vốn đầu tư từ xấp xỉ nghìn tỷ tới nhiều nghìn tỷ đồng, các dự án đầu tư trực tiếp trọng điểm được kỳ vọng sẽ tạo đột phá tăng trưởng kinh tế, cơ cấu sản phẩm, dịch vụ và thu ngân sách, đưa Thanh Hóa sớm đạt các mục tiêu phát triển như hoạch định. Tuy nhiên, vì nhiều lý do khách quan và chủ quan, nhiều dự án quy mô lớn hiện đang trong tình trạng chậm tiến độ, chưa phát huy được giá trị sử dụng đất và hiệu quả sản xuất, kinh doanh.
Dự án Khu Du lịch sinh thái Tân Dân (thị xã Nghi Sơn) do Tập đoàn T&T Group làm chủ đầu tư có quy mô 84,8ha, với tổng mức đầu tư ban đầu khoảng 3.663 tỷ đồng, khởi công xây dựng tháng 6/2021. Quy mô lớn, chủ đầu tư tầm cỡ, dự án được kỳ vọng sẽ “biến” lợi thế rừng và biển tại vùng đất Nghi Sơn thành điểm đến nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí cho người dân trong nước, du khách quốc tế và các chuyên gia nước ngoài đang sinh sống, làm việc tại Khu Kinh tế Nghi Sơn (KKTNS). Tại thời điểm khởi công, chủ đầu tư đặt mục tiêu sẽ đưa dự án vận hành vào tháng 5/2024. Tuy nhiên hiện nay, dự án
mới thi công đạt 40% khối lượng. Tháng 8/2024 UBND tỉnh đã quyết định chấp thuận điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án này với
số vốn tăng lên 11.096 tỷ đồng, đồng thời “
giãn” tiến độ
đưa vào vận hành khai thác tới năm 2026.
Cũng tại KKTNS, Dự án Nhà máy luyện cán thép Nghi Sơn số 2 (dây chuyền 3 và 4) được Công ty CP Tập đoàn VAS Nghi Sơn khởi công tháng 1/2022.
Với công suất 3 triệu tấn/năm, tổng mức đầu tư gần 8.000 tỷ đồng, dự án sử dụng công nghệ thép DANIELI của Italia hiện đại bậc nhất châu Âu này đặt mục tiêu đưa ra thị trường 3 triệu tấn phôi thép và 1,5 triệu tấn thép cán mỗi năm. Qua đó, giúp tăng thu ngân sách cho tỉnh hàng trăm tỷ đồng, góp phần khẳng định thương hiệu thép Nghi Sơn cũng như vận hành đồng bộ Khu liên hợp gang thép Nghi Sơn. Tuy nhiên, mục tiêu đưa dây chuyền đầu tiên của nhà máy đi vào vận hành năm 2023 đã không về đích đúng hẹn.
Theo rà soát của Sở Kế hoạch và Đầu tư,
23 dự án đầu tư trực tiếp quy mô lớn, trọng điểm đang triển khai rà soát hiện nay có tổng mức đầu tư khoảng 74.208 tỷ đồng.
Trong đó, có 7 dự án khởi công trước năm 2021, với tổng mức đầu tư là 25.681 tỷ đồng và 16 dự án đã khởi công giai đoạn 2021-2024 với tổng mức đầu tư 48.527 tỷ đồng. Tuy nhiên, chỉ có 1 dự án đã đi vào vận hành khai thác tháng 11/2023 là khu chăn nuôi lợn giống và thương phẩm ứng dụng công nghệ cao DABACO Thanh Hóa tại xã Thạch Tượng và xã Thạch Lâm, huyện Thạch Thành do Công ty CP Tập đoàn DABACO Việt Nam đầu tư với số kinh phí 654 tỷ đồng.
Trong 22 dự án đang triển khai đầu tư xây dựng, chỉ có 6 dự án bảo đảm tiến độ. Trong đó:
- Nhà máy xi măng Đại Dương tại KKTNS
- Nhà máy sản xuất lốp ô tô Radial tại Khu B, Khu công nghiệp (KCN) Bỉm Sơn hiện đang chạy thử để hiệu chỉnh máy móc vận hành chính thức
- Nhà máy sản xuất giấy bao bì Miza Nghi Sơn - giai đoạn 2 đã được bàn giao đất, đang thực hiện các hồ sơ, thủ tục để khởi công dự án.
- Nhà máy dệt may tại cụm công nghiệp Thái Thắng (Hoằng Hóa) cơ bản xây dựng xong các công trình nhà xưởng; nhà máy gia công sản xuất giày dép xuất khẩu tại cụm công nghiệp Vạn Hà (Thiệu Hóa) đã hoàn thành xây dựng 2 xưởng, 2 xưởng còn lại đang xây dựng với giá trị ước đạt 90% tổng khối lượng.
- Khu Resort Sao Mai Thanh Hóa tại xã Thọ Lâm (Thọ Xuân) đang triển khai xây dựng giá trị ước đạt 83% tổng khối lượng.
16 dự án quy mô lớn, trọng điểm khác được đánh giá đang bị chậm tiến độ so với quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư, giấy chứng nhận đăng ký đầu tư. Trong đó có nhiều dự án từng được đặt kỳ vọng lớn ở các lĩnh vực từ công nghiệp, nông nghiệp tới thương mại, du lịch, dịch vụ như:
- Nhà máy Intco Medical Việt Nam tại Bắc Khu A, KCN Bỉm Sơn (thị xã Bỉm Sơn) với vốn đầu tư 2.796 tỷ đồng
- Khu đô thị nghỉ dưỡng khoáng nóng tại xã Quảng Yên (Quảng Xương) với số vốn 6.849 tỷ đồng
- Khu liên hợp sản xuất, chăn nuôi công nghệ cao Xuân Thiện Thanh Hóa 1 tại xã Minh Tiến (Ngọc Lặc) với số vốn 3.000 tỷ đồng
- Cảng tổng hợp Long Sơn với số vốn 2.300 tỷ đồng
- Dự án Chăn nuôi bò sữa và chế biến sữa tập trung quy mô công nghiệp tại huyện Nông Cống và huyện Như Thanh với số vốn 3.800 tỷ đồng...
Nhiều nguyên nhân
Trong nhiều lý do biện giải cho nguyên nhân chậm tiến độ của các dự án, giải phóng mặt bằng (GPMB) vẫn là một trong những nguyên nhân được nhắc đến hàng đầu. Trong 16/23 dự án quy mô lớn, trọng điểm đang bị “liệt” vào danh mục chậm tiến độ, có tới 11 dự án có nguyên nhân do gặp khó khăn, vướng mắc trong công tác GPMB.
- Điển hình như dây chuyền 4 nhà máy xi măng Long Sơn tại phường Đông Sơn (thị xã Bỉm Sơn) còn tồn tại 3ha chưa GPMB do chưa thỏa thuận được với các hộ dân;
- Khu du lịch sinh thái Tân Dân tại phường Tân Dân (thị xã Nghi Sơn) hiện vẫn còn 7,28ha chưa được GPMB
- Khu liên hợp sản xuất, chăn nuôi công nghệ cao Xuân Thiện Thanh Hóa 1 tại xã Minh Tiến (Ngọc Lặc) còn 17ha chưa được GPMB
- Khu đô thị Đông đại lộ Bắc Nam (TP Thanh Hóa) gặp khó khăn khi tồn tại hơn 1ha chưa được thu hồi đất...
Ngoài những nguyên nhân khách quan, không thể không kể đến nguyên nhân chủ quan khi một số chủ đầu tư chưa có trách nhiệm, hoặc thiếu năng lực dẫn tới dự án bị trì trệ.
Đó là Khu đô thị nghỉ dưỡng khoáng nóng tại xã Quảng Yên (Quảng Xương) chậm tiến độ, mới thi công được 20% khối lượng và còn một khối lượng công việc lớn liên quan đến GPMB.
Hiện nhà đầu tư chưa bố trí được vốn ứng trước tiền bồi thường, hỗ trợ để chi trả kinh phí GPMB cho các hộ dân đã ảnh hưởng rất lớn đến công tác GPMB tại dự án.
Các dự án: Khu đô thị Đông đại lộ Bắc Nam (TP Thanh Hóa); nhà máy đốt rác thải sinh hoạt phát điện tại phường Đông Sơn (thị xã Bỉm Sơn) cũng trong tình trạng tương tự. Cá biệt, có dự án hỗn hợp nhiều nguyên nhân dẫn tới khó có thể hoàn thành, kể cả sau khi được điều chỉnh, gia hạn tiến độ.
Cùng với các biện pháp vào cuộc, tháo gỡ khó khăn, bất cập về cơ chế, chính sách,
thì việc đưa ra các biện pháp cứng rắn khi xử lý các nhà đầu tư không chủ động triển khai dự án, cũng như chọn lọc thu hút nhà đầu tư có chất lượng, là giải pháp mà tỉnh Thanh Hóa đang hướng tới để đón những dòng vốn uy tín vào hoạt động đầu tư, kinh doanh.
